Leczenie ortodontyczne dla wnuczka i dla dziadka.

Ssanie palca, wkładanie ołówka pomiędzy zęby, długie korzystanie ze smoczka.... Czy to oznaki problemów ortodontycznych u dzieci, na które rodzice powinni zwrócić uwagę?

Dokładnie tak. Tego typu nawyki powodują bardzo duże wady tj. zgryzy otwarte czy tyłozgryzy z protruzją siekaczy górnych. Bez usunięcia przyczyny – czyli właśnie konkretnych nawyków – nie jesteśmy w stanie tej wady wyleczyć. Niektóre wady są na tyle widoczne, że rodzic jest je w stanie sam zauważyć. Ma to miejsce w przypadku wystąpienia asymetrii w rysach twarzy, wad wymowy, oddychania przez usta (stale otwarte usta). Sygnałem dla rodzica powinno być również wyrzynanie się zębów stałych w momencie, kiedy nie wypadły jeszcze zęby mleczne. Oznacza to, że prawdopodobnie brakuje miejsca na zęby stałe i trzeba nieco wspomóc rozbudowę łuku za pomocą aparatu.

Problemom z próchnicą oraz chorobom przyzębia można zapobiec właśnie dzięki wczesnemu wykryciu i leczeniu nieprawidłowości w ustawieniu zębów. Na kiedy rodzice powinni więc zaplanować pierwszą wizytę z dzieckiem u ortodonty?

Pierwszą wizytę u ortodonty rodzice powinni zaplanować, kiedy dziecku zaczynają wyrzynać się zęby stałe, czyli w wieku 6-7 lat. W tym czasie mały pacjent zaczyna również intensywnie rosnąć. Wykorzystując fakt wzrostu można wówczas jeszcze bardzo dużo nieprawidłowości skorygować i wyleczyć. Wizyty przed 6-7 rokiem życia odbywają się zazwyczaj wtedy, kiedy stomatolog ogólny lub pediatra skieruje małego pacjenta do lekarza ortodonty. Najczęściej dzieje się tak w przypadku rozszczepy lub bardzo nasilonych wad kostnych, czyli poważnych wad wrodzonych.

Jakie znaczenie dla leczenia ortodontycznego ma fakt, że dzieci jeszcze rosną?

W przypadku dzieci czy też nastolatków mamy do czynienia z mniejszym lub większym wzrostem kostnym. I oczywiście wzrost ten brany jest pod uwagę przy planowaniu leczenia ortodontycznego.

Co dzieje się w przypadku osób dorosłych, u których takiego wzrostu nie ma?

Jeśli mamy do czynienia z wadą szkieletową, która wynika z nieprawidłowości kostnych, nie mamy możliwości indukcji wzrostu, ponieważ dorosły pacjent już nie urośnie. W takim przypadku do korekty relacji szkieletowych niezbędny jest zabieg ortognatyczny (chirurgiczna korekta pozycji kości twarzoczaszki) lub, jeśli nasilenie wady kostnej jest niewielkie, leczenie „kamuflażowe” dopasowujące pozycje zębów do danych warunków szkieletowych.

Czy są jakieś przeciwskazania do noszenia aparatów ortodontycznych?

Do noszenia aparatów nie ma wielu przeciwskazań zdrowotnych. Jedynie osoby o obniżonej odporności powinny unikać aparatów stałych na rzecz na przykład aparatów zdejmowanych lub leczenia nakładkowego. Osoby leczące się na osteoporozę, muszą liczyć się z dłuższym leczeniem, ze względu na spowolniony przez leki metabolizm kości, w której przesuwane są zęby. Nawet osoby uczulone na nikiel lub inne metale mogą nosić aparaty bezniklowe albo kosmetyczne. Przeciwskazaniem nie jest również ciąża. W leczeniu ortodontycznym mamy tak bogaty arsenał środków ortodontycznych, że możemy je dobierać indywidualnie do każdego pacjenta.

A co z pacjentami, którzy mają mocno zniszczone zęby?

Po pierwsze, wykorzystanie w leczeniu ortodontycznym aparatu zdejmowanego wymaga posiadania zębów. Jeśli dziecko ma tak zniszczone próchnicowo zęby, że tak naprawdę ich korony nie istnieją (dotyczy to bardzo często zębów mlecznych), taki aparat może być trudno wykonać lub jego działanie będzie znacznie słabsze. Generalna zasada jest taka, że wszystkie aktywne procesy zapalne (zębów, tkanek okołowierzchołkowych, dziąseł, kości i tkanek miękkich) w jamie ustnej powinny być wyleczone przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego. Co więcej, brak odpowiedniej higieny może być przeciwwskazaniem do leczenia aparatem stałym, gdyż zakładając go możemy spowodować nasilenie próchnicy i jeszcze większe problemy.

Kiedy możemy zaobserwować pierwsze widoczne efekty noszenia aparatu?

Po pierwszym miesiącu noszenia aparatu w ramach leczenia ortodontycznego zmiany nie są jeszcze tak duże. Na tym etapie zęby muszą dopiero nabyć pewnej „ruchomości”. Zmiany są zauważalne od drugiego-trzeciego miesiąca. Oczywiście mówimy w tym przypadku o aparacie stałym. Efekty związane z noszeniem aparatów zdejmowanych uzależnione są od współpracy z pacjentem. Jeżeli pacjent dobrze współpracuje z ortodontą, pierwsze efekty widoczne są już po 4-5 miesiącach. Jeżeli tej współpracy nie ma, nawet po roku efekty nie będą widoczne.

60-letni pacjent z aparatem ortodontycznym? Co decyduje o potrzebie leczenia ortodontycznego u osób starszych?

Obecnie nie ma żadnej górnej granicy wieku, do której można prowadzić leczenie ortodontyczne. Mamy więc pacjentów i 50- i 60-letnich. Zabiegi ortodontyczne u osób starszych stosuje się zazwyczaj jako pierwszy etap leczenia całego układu stomatognatycznego. Celem ortodoncji jest bardzo często przygotowanie pacjenta do zabiegów protetycznych czy też implaprotetycznych. Wyrównanie zębów czy też poprawa ich nachylenia nieraz jest jedyną szansą na wykonanie prawidłowej odbudowy braków zębowych.